Welcome to Europe

Welcome to Europe

Het is zaterdagavond, mijn vrije dag. Ik gooi mijn natte slippers naast de voordeur van mij huisje en stap druipend naar binnen om een douche te nemen. Ik voel me kalm vanbinnen en dat is wat. Ik kon wel wat rust gebruiken. De eerste drie weken zitten erop en zijn voorbijgeschoten in een oogwenk, ik houdt het zelf amper bij. De laatste dagen heb ik even een stapje terug moeten doen, ben ik smiddags wat vroeger uit het kamp vertrokken en heb ik veel geslapen. Drie weken in een humanitaire noodsituatie vreten aan me en dat had ik wel verwacht, daar had ik op gerekend. Maar wat ik onderschat heb is het vinden van een ritme op een plek waar ik mijn moedertaal maar weinig spreek, iedere zin die ik uitspreek vraagt om een extra denkstap, in een cultuur die haaks op de Nederlandse staat. De gemiddelde Griek maalt niet zo om efficiëntie, gooit zijn winkel dicht als het hem of haar uitkomt, levert een appartement rustig op aan de nieuwe bewoner (ik dus) zonder keukengerei, beddengoed, handdoeken etc. en doet het vooral op zijn eigen manier. Het is al met al alleen buiten het kamp al meer aanpassen dan ik dacht.

Dan in het kamp zelf nog. Waar mijn eerste indrukken best positief waren over het kamp, vanwege veel ‘ergere’ verwachtingen die ik op voorhand had, sijpelt er nu iedere keer weer een klein beetje mijn wereld binnen van de ware realiteit van dit kamp. Ik besef me steeds meer dat de acht uren die ik in het kamp doorbreng slechts een derde zijn van een hele dag. Ik spreek steeds meer mensen en begin bekend te raken met gezinnen. En zo ontrafeld zich meer en meer het échte kampleven. Het kamp als permanente woonplaats voor mensen met een gezin, mensen met waardigheid, met levensdoelen, met relaties, vieringen, gewoontes, ritme en gedrag. Voor deze mensen is dit hun bestáán. Volwassenen proberen iets van levensinvulling te vinden en kinderen gaan naar school. Of niet. Maar deze mensen wonen hier. Al jaren. Ondanks dat dit kamp slechts een tijdelijk onderkomen moet bieden.
Deze week was het een jaar geleden dat een grote brand het oude kamp Moria verwoestte. Vorig weekend heb ik de restanten van deze ‘jungle’ bezocht. Enkele zwartgeblakerde boomstammen steken zielig uit boven een veld vol afgebrande matrassen, roestige gebruiksvoorwerpen en wegkwijnende stukken speelgoed. Het enige dat nog fier overeind staat is een dikke muur die het kamp scheidde van de rest van het eiland. ‘Welcome to Europe’ is er cynisch opgeklad. Het woord ‘Europe’ is gewikkeld in prikkeldraad dat in dezelfde gele kleur is gespoten als de sterren in het Europese logo.
Deze week kreeg ik een verhaal mee van het gezin van één van mijn leerlingen. Ik bezocht ze voor de twaalfde verjaardag van hun zoon en ze vertelden over hun jongste dochter. Ze wordt bijna één. Toen de meer dan tienduizend mensen uit kamp Moria noodgedwongen dagenlang op straat leefden was het gezin met de hoogzwangere moeder zoals vele anderen neergestreken op de parkeerplaats van een supermarkt. Het was op die parkeerplaats dat dit kleine meisje het wel welletjes vond daar in haar moeders buik. Het had weinig gescheeld of ze was daar ter wereld gekomen. Gelukkig vonden enkele medewerkers van één van de aanwezige NGO’s haar en konden haar naar het ziekenhuis brengen. Welcome to Europe. Hun vader zit er stilletjes bij. Een tengere man met een vriendelijk gelaat. Van 2014 tot 2017 woonde hij in Zwitserland en werkte hij als bouwvakker. Hij is terug gegaan om zijn gezin te halen dat toen in Iran verbleef. In gedachten reken ik uit; als deze man in 2014 in Zwitserland belandde moet hij eerst dáár naartoe gevlucht zijn. In 2012 misschien? Het zal een jaar of acht, misschien negen zijn dat deze man al bezig is om zijn gezin een plek te geven waar ze veilig zijn, waar zijn kinderen kunnen opgroeien, ontwikkelen, volwassen worden. Nu schuift hij ons een a4-tje toe. Een enorme lap tekst in het Grieks moet hem duidelijkheid geven over waar hij eigenlijk al jaren op wacht. Maar wie spreekt er Grieks? Hij niet in ieder geval en wij ook niet. We proberen hem wat advies te geven. Misschien kun je die eens vragen of eens langslopen bij die organisatie. Ik voel me ongemakkelijk in ieder geval. Wat kan deze man nu met een officieel document in het Grieks? Welcome to Europe.

Terwijl ik zuchtend naar de sterren staar besef ik me dat ik moet oppassen dat ik niet verzand in te veel negatieve gedachten. Die zijn er genoeg en heel veel goeds doen ze niet. Gelukkig gebeurt er ook zo veel moois! De moeder van dit gezin bakt iedere morgen verse Naan, haar zoon brengt het rond naar de vaste klandizie onder de kampbewoners en ik benijdt die mensen, want haar brood is fenomenaal. Het smaakt licht zout en olieachtig en de textuur is die van een extreem luchtig stokbrood. Voor wij vertrekken staat ze erop om speciaal voor ons een brood te bakken, en we wachten met liefde nog even. Haar kleine onderneming, haar bakkerstalent en dit hartelijke gebaar maken me zo blij. Het doet me denken aan het verhaal dat een collega me vertelde. Ze vertelde over hoe ze aankwam bij de massa vluchtelingen langs de kant van de weg op de dag nadat het oude kamp in vlammen was opgegaan om hulp te bieden voor zo ver ze kon. Ze stapte de auto uit om te delen, om er te zijn voor deze mensen, een helpende hand te bieden was van plan te géven en was totaal overdonderd toen er direct een vrouw voor haar stond met versgebakken brood! Deze vrouw had kans gezien om in deze totale chaos brood te bakken en ze deelde er nog van ook. Wat zijn mensen in de meest bizarre situaties toch eindeloos creatief en liefdevol. Ondanks dat ik het nog lastig vind hoop ik dat ik stukje bij beetje kan leren om me vol dáárop te focussen. Op het beste van de situatie maken door liefde en creativiteit. Hopelijk kan ik dan voorzichtig zeggen: welcome to Europe.